پیش نشست علمی «بررسی فقهی و حقوقی کنشگری زنان»
نخستین پیشنشست علمی همایش ملی «زن، خانواده و کنشگری مسئولانه» با عنوان «بررسی فقهی و حقوقی قوانین، قلمرو و حدود کنشگری زنان و مقررات حمایت از کنشگری زنان در حوزههای مختلف» با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین روحالله شیرزاد، معاون پژوهش و تحقیقات پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر کشور، در مجتمع آموزش عالی فقه (حجتیه) قم ـ سالن جلسات غدیر ـ برگزار شد.
تاریخچه و زمینه شکلگیری ستاد امر به معروف و نهی از منکر
حجتالاسلام والمسلمین شیرزاد در ابتدای سخنان خود به بیان پیشینه تشکیل ستاد امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و گفت: امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۸ طی نامهای به دولت موقت، پیشنهاد تأسیس وزارتخانهای مستقل با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» را مطرح کردند که این طرح در آن زمان به اجرا نرسید.پس از این سخنرانی، جلسهای با حضور جمعی از علمای برجسته و مسئولان کشور از جمله آیتالله جنتی، حجتالاسلام محسن قرائتی، آیتالله رئیسی، محمدی عراقی و زرگر در محضر مقام معظم رهبری برگزار شد. در پی این جلسه، رهبر معظم انقلاب طی حکمی دستور تشکیل «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر» را صادر کردند و آیتالله جنتی را بهعنوان مسئول این نهاد منصوب نمودند.
وی افزود: پس از رحلت امام(ره) و در دوران رهبری حضرت آیتالله خامنهای، ایشان در محرم سال ۱۳۷۲ در جمع بسیجیان، هدف قیام امام حسین(ع) را «احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر» عنوان کردند و خواستار تحقق این اصل در نظام جمهوری اسلامی شدند.
تصویب قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر
حجتالاسلام والمسلمین شیرزاد ادامه داد: یکی از مهمترین دستاوردهای ستاد در سالهای اخیر، تصویب قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر است. این قانون در سال ۱۳۹۴، با وجود آنکه از سوی دولت ابلاغ نشد، نهایتاً از طریق مجلس شورای اسلامی بهصورت رسمی ابلاغ و اجرایی گردید.
پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر؛ بازوی علمی و فرهنگی ستاد
وی سپس به معرفی پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و اظهار داشت: از همان ابتدای تشکیل ستاد در دهه هفتاد، در دوره مسئولیت آیتالله جنتی و دبیری حجتالاسلام والمسلمین مرحوم زرگر، فعالیتهای پژوهشی و ترویجی در قم توسط گروهی از محققان آغاز شد. این فعالیتها که با محوریت حجج اسلام محمود شریفی، محمود لطیفی، محمود مهدیپور، محسن قرائتی، جواد محدثی، محمدحسین فلاحزاده انجام میشد، در سال ۱۳۸۹ با تأسیس رسمی پژوهشکده و خرید ساختمانی مستقل در قم، رسمیت یافت.
وی هدف اصلی از تأسیس پژوهشکده را «تأمین نیازهای علمی و فرهنگی ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور و توسعه گفتمان آن در استانها و شهرستانها» دانست و افزود: در طول ۱۵ سال فعالیت پژوهشکده، دستاوردهای قابلتوجهی حاصل شده است.
وی در تشریح عملکرد پژوهشکده گفت:
۱. تربیت بیش از ۱۵۰ محقق و پژوهشگر در حوزههای مرتبط؛
۲. تدوین و تألیف بیش از ۲۰۰ جلد کتاب آموزشی، پژوهشی و ترویجی شامل مجموعههایی نظیر «امر به معروف در اندیشه بزرگان»، «مفاهیم امر به معروف در علوم انسانی»، «امر به معروف و نهی از منکر در منابع دینی» و...؛
۳. راهاندازی و راهبری نخستین سایت استنادی امر به معروف و نهی از منکر در جهان اسلام با عنوان «ویکیمعروف»؛
۴. فعالیت مؤثر در شبکههای اجتماعی و تولید محصولات رسانهای متنوع؛
۵. تدوین «دانشنامه امر به معروف و نهی از منکر»؛
۶. برگزاری کرسیهای متعدد علمی، نشستهای تخصصی و همایشهای ملی و منطقهای.
همایش «زن، خانواده و کنشگری مسئولانه»؛ گفتمانسازی در برابر روایتهای غربی
حجتالاسلام والمسلمین شیرزاد درباره اهداف و برنامهریزیهای این همایش گفت: در حال حاضر پژوهشکده دارای چهار گروه علمی است که بر اساس سیاستهای ستاد، طرحهای علمی خود را به معاونت پژوهش ارائه میدهند. یکی از طرحهای تصویبشده در گروه «زن و خانواده»، طرح برگزاری همایش ملی «زن، خانواده و کنشگری مسئولانه» است.
وی افزود: هدف اصلی از برگزاری این همایش، ایجاد گفتمان صحیح و علمی در حوزه زن و خانواده و مقابله با گفتمان انحرافی «زن، زندگی، آزادی» است که متأثر از شبکههای اجتماعی و رسانههای معاند، توانسته است در فضای فرهنگی کشور نفوذ پیدا کند.
معاون پژوهش پژوهشکده امر به معروف گفت: از دیگر اهداف این همایش، «جانمایی صحیح مفهوم مسئولیتپذیری زن در عرصههای مختلف اجتماعی و خانوادگی» است. این همایش بر اساس پنج محور اصلی طراحی شده که شامل حوزههای فرهنگی و اجتماعی، اخلاق و تربیت، روانشناسی، فقه و حقوق، و رسانه، هنر و فضای مجازی میشود.
امر به معروف و نهی از منکر؛ پشتوانه دینی کنشگری زنان
وی در ادامه با اشاره به محور اصلی این پیشنشست گفت: یکی از مبانی مهم و بلکه اصلیترین مبنای کنشگری در جامعه اسلامی، فریضه امر به معروف و نهی از منکر است. این فریضه در نظام جمهوری اسلامی، نهتنها جایگاه دینی دارد بلکه به عنوان یک اصل قانونی نیز تثبیت شده است.
حجت السلام و المسلمین شیرزاد تصریح کرد: با توجه به اهمیت این موضوع و هدف همایش در تبیین الگوی کنشگری زنان، باید با نگاهی تازه به فریضه امر به معروف و نهی از منکر بهعنوان پشتوانه دینی و حقوقی کنشگری زنان نگریست.
چالشهای علمی در تبیین امر به معروف و نهی از منکر
وی در بخش پایانی سخنان خود گفت: بر اساس پژوهشهایی که در زمینه تعریف و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در منابع دینی انجام شده، میتوان گفت که جامعه علمی کشور هنوز به یک تعریف جامع و گفتمان مشترک در این زمینه نرسیده است.
وی گفت: نارسایی در انتقال صحیح مفهوم امر به معروف و نهی از منکر از ادبیات دینی به حوزه نخبگانی و عمومی، یکی از چالشهای جدی این حوزه است. همچنین محدوده شمول این فریضه، مصادیق آن و ملاکهای تشخیص نیز بهطور دقیق تبیین نشده و برداشتهای مختلفی از آن وجود دارد.
وی افزود: این ناهماهنگیها موجب بروز آسیبهایی در اجرای اجتماعی فریضه شده است و بازنگری در مبانی و تعریفهای علمی آن امری ضروری به نظر میرسد.
معاون پژوهش و تحقیقات پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر کشور در پایان تأکید کرد: امید است در پرتو هماندیشیهای علمی این همایش و تعامل میان حوزه و دانشگاه، بتوانیم تعریف جامع، علمی و بومی از مفهوم کنشگری زن مسلمان ارائه کنیم؛ الگویی که بر پایه فریضه امر به معروف و نهی از منکر استوار بوده و پاسخگوی نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه اسلامی باشد.
